اهــل بـــاد

رویا اسطورهی فردی است و اسطوره رویای جمعی است.

[یونگ]

هر چند هنوز در باب تمایز اسطوره و افسانه نظر و دیدگاه های متفاوتی وجود دارد و بسیاری از نظریه پردازان این حوزه ویژگی هایی را برای هر کدام بر شمرده اند تا این دو در مرزی جداگانه قرار بگیرند  ، اما آنچه در این مجموعه مورد نظر است نه برخورد علمی و نظری که نگاهی تصویری به آن هاست هر کدام از این افسانه و اسطوره ها در بین مردم سرزمین  جنوب ایران صاحب خصوصیاتی درونی وتصوری بیرونی اند ، تصویری که برخاسته از ذهن خیال پرداز جمعی و فردی آنهاست  ، گاهی تمامی این تصور و شمایل در یکپارچگی و هماهنگی است و گاها دارای تصویری مبهم مخدوش و پراکنده ، در مجموع   پرداختن به مبانی فکری و نظری این میدان مورد نظر این مجموعه  نیست چرا که از دید و نظر  هنرهای تصویری پژوهش و واکاوی علمی به باورهای غیر مکتوب این جغرافیا مستلزم پایه های تئوریک و دانش  مرتبط با آن است .

مجموعه  ی  این باورها و اشتراکات ذهنی و رویایی که شاکله ای تصویری دارند دستمایه ای است برای ثبت و ضبط آنها از طریق هنر ، هر چند در بسیاری از موارد از یک منطقه تا منطقه دیگر روایت ها و تصورات دیگرگون میشود اما تکثر و تفاوت روایی جزیی از این فرهنگ شفاهی و غیر مکتوب است .

 

مجموعه" اهل باد" بخشی از یک پژوهش در وادی فرهنگ روایی این منطقه است . شکل برخورد با این بخش از خرده فرهنگ در این مجموعه با تکیه بر شیوه" آرتو گرافی "  A/r/tography methodologyاست. که مبتنی بر سه اصطلاح هنرمند  محقق و معلم است که در نهایت در کنار این، مفهوم «گرافی» با متن ارتباط برقرار می‌کند و  ارتباطی بین هنر و متن ارائه می‌شود و هنر را در کنار روایت به‌عنوان یک ابتکار مشترک همسو می‌کند.

عنوان این مجموعه " اهل باد " اشاره به گروه و دسته ای از مردم دارد که اعتقاد و باور بر دخالت نیروهایی دارند که خارج از فیزیک و واقعیت موجود ، دخیل در احوالات زندگی شان هستند . این عقیده نیروهای مداخله گر را نوعی باد یا هوا می پندارد که با تسلط بر آدمیان می توانند آنها را در اختیار خود گرفته یا موجب خلل در ادراک واقعی یا نوعی مزاحمت در روال طبیعی زندگی شان باشند. اهل هوا یا اهل باد همچنین در برابر شر و یا خیر هر کدام از انواع این نیروها مناسک و آیین هایی را تدارک دیده اند که خود این مراسمات جنبه ای هنری و زیباشناسانه دارند . این مراسمات در نزد اهل هوا " مجلس " نامیده می شود . هنگام برپایی  مجلس همه ی اهالی این باور مشترک گرد هم می آیند تا مناسکی خاص را اجرا کنند .

اما  مجموعه حاضر  در این نمایشگاه به آن بخش از باورهای عمومی مردم اشاره دارد که در واقع تصور و خیالی جمعی  است . موجودات و موقعیت هایی بر ساخته ی خیالی که عمومیت بیشتری نسبت به باورمندان گروه های کوچک تر دارد . اعتقادی گروهی که هر چند امروز دیگر با حضور علوم تخصصی طبیعی و دانش و تکنولژی کمرنگ و یا به حاشیه رانده شده است اما پرداخت به آنها از  جنبه ثبت و آرشیو اهمیت ویژه ای دارد . این مجموعه شامل تصویر هایی است که روزگاری  تقریبن همه ی مردم یک منطقه  به آن باور داشته اند و نقش شان در زندگی و کار روز مره را پذیرفته بوده اند . این ها موجوداتی افسانه ای هستند که قدرتهایی طبیعی و گاهن فرا طبیعی داشته اند . در تعریف و توصیف آنها اغراق در جسم و شکل شان و یا نیروی مافوق بشری که داشته اند موجب فریب ،گمراهی ،تنبیه ،عذاب و یا پاداش برای انسان ها بوده است . بخش مهمی  از اعتقاد به این موجودات عدم پاسخ به فرایندهای غیر معقول طبیعت بوده است و صد البته شاید بخشی دیگر جنبه ای بر ساخته با اهداف انحراف هدفمند فکری گروه و یا جمعی خاص بوده است اما قضاوت و نتیجه گیری در این مورد از دیدگاه این شیوه نگاری هنری امری نادرست است و تنها بازتاب و بایگانی آن ها مورد توجه است .

این مجموعه دریچه ای اولیه بر ثبت این میراث شفاهی از طریق تصویر نگاری و ایجاد فضایی همراستا با محتوای موضوع مورد مطالعه آن  است. تعدادی از این موجودات خیالی و افسانه ای که هنوز کم و بیش در مناطقی از استان هرمزگان در حافظه کهنسالان مانده است و یا داستانهایی که به آنها نسبت می دهند و در مواردی خود راویان بخشی از داستان بوده اند .

احمد علی کارگران

عکس ها :امیر دبه گر

عکس : الهام افروتن